PISOWNIA DUŻYCH LITER
I. NA POCZĄTKU TEKSTU
Dużą literą
piszemy:
1. Pierwsze
słowo tekstu, w tym i pierwsze słowo
cytatu, występującego nie na
początku zdania, a rozpoczynającego sobą zdanie.
Np. «...Басни Крылова не просто басни: это повесть, комедия,
юмористический очерк, злая сатира, словом, что хотите, только не просто басня»,
– писал В.Г.
Белинский.
II. PO ZNAKACH PRZYSTANKOWYCH
Dużą literą piszemy:
1. Pierwsze słowo po kropce,
dwukropku, wielokropku, znaku zapytania, wykrzykniku, znajdujących się na końcu
poprzedzającego zdania.
Np. Черный вечер. Белый снег (Блок). Вы
не уйдете? Нет? (Чехов). Вперед! Не
отставать, друзья! (Чехов). Дубровский
молчал... Вдруг он поднял голову, глаза
его засверкали, он топнул ногою, оттолкнул секретаря... (Пушкин).
Uwaga: Po wielokropku, który nie kończy zdania pierwsze słowo pisze się małą literą, np. Жена его... впрочем,
они были совершенно довольны друг другом. (Гоголь)
2. Następne słowo po wykrzykniku, postawionym po zwrocie do kogoś lub
wykrzyknieniu, występujących na początku zdania.
Np. Старик! Я
слышал много раз, что ты меня от смерти спас (Лермонтов).
Ура! Мы
ломим, гнутся шведы (Пушкин).
Uwaga: Jeśli wykrzyknik występuje po
wykrzyknieniu, w środku zdania to następne słowo piszemy małą literą. Np. А ныне,
ах! за весь его любовный жар готовится
ему несносный столь удар (Крылов).
III. NAZWY WŁASNE
Dużą literą
piszemy:
1. Imiona, imiona odojcowskie, nazwiska,
przezwiska, pseudonimy.
Np. Николай
Васильевич Гоголь,
Петр Первый (Петр
I), Екатерина
Великая, Лже-Нерон.
Александр Невский,
Александр Македонский,
Александр Освободитель,
Сергий Радонежский,
Серафим Саровский. Także: рыцарь Печального Образа
(о Дон-Кихоте).
Uwaga: Przezwiska piszemy bez cudzysłowu. Np. Владимир Красное Солнышко, Ричард Львиное
Сердце.Odmiana: служанка по прозвищу Великий Могол.
2. Słowa w dwuczłonowych nazwiskach, pisanych
przez kreskę.
Np. Салтыков-Щедрин, Шеллер-Михайлов.
3. Podwójne (potrójne itd. )nierosyjskie
imiona, pisane przez kreskę lub nie, w zależności od tego czy ich wszystkie
części odmieniają się.
·
Francuskie imiona złożone, w których pierwsze imię we
wszystkich przypadkach, poza mianownikiem, zazwyczaj zostaje bez zmian,
oddziela się myślnikiem.
Jeśli pierwsze imię
odmienia się, to piszemy je oddzielnie.
Np. Антуан Франсуа Прево д’Экзиль (pisarz XVIII wieku).
Oddzielnie
piszemy złożone imiona:
·
-niemieckie, np. Иоганн Вольфганг Гёте, Эрнст Теодор Амадей Гофман, Ханс (Ганс) Дитрих Геншер, Эрих Мария Ремарк, Иоганнес Роберт Бехер.
·
-angielskie, np. Джон Ноэлъ Гордон Байрон, Роберт Льюис Стивенсон, Герберт Джордж Уэллс.
·
-skandynawskie, np. Ханс Кристиан (Х.-К.) Андерсен (трад. Ганс Христиан
Андерсен), Эрик Олбек Енсен.
·
-włoskie, np. Джованни Джакомо Казанова,
Пьер Паоло Пазолини.
·
-hiszpańskie(także latynoamerykańskie), np. Хосе Рауль
Капабланка, Давид
Альфаро Сикейрос, Онелио Хорхе Кардосо.
·
-portugalskie (także brazylijskie), np. Луис Карлос
Престес, Мария Элена Рапозо, Жозе Мария
Фарейра ди Каштру.
-Złożone części starorzymskich (łacińskich)
imion piszemy oddzielnie, np. Гай Юлий Цезарь, Марк Туллий Цицерон.
-Przez myślnik pisze się złożone części, używane
jako imiona (bez nazwisk), np. Франц-Иосиф, Мария-Терезия, Мария-Антуанетта.
4. Przedimki, przyimki, cząstki w
obcojęzycznych imionach i nazwiskach piszemy małą literą i nie łączymy myślnikiem.
Np. Макс фон
дер Грюн, Людвиг ван
Бетховен, Густав аф
Гейерстам, Антуан де Сент-Экзюпери, Роже Мартен дю Гар, Моник де ла Бришольри.
-Dużą literą piszemy, stojące przed nazwiskiem O
(po nim stawiamy apostrof), przyłączone myślnikiem Мак-, Сан-, Сен-, Сент-, np. О’Генри, Мак-Доуэлл, Сан-Мартин, Сен-Жюст, Сент-Бёв.
-W imionach Дон-Кихот, Дон-Жуан obie części
pisze się dużą literą i łączy się myślnikiem, tworząc jedyne imię własne. Ale jeśli słowo дон używa
się w znaczeniu "pan", wtedy pisze się je oddzielnie i małą literą,
np. дон Базилио, дон Андреа.
W pospolitym znaczeniu słowa донкихот, донжуан pisze się małą literą i łącznie.
5. Chińskie imionach własne osób, składające
się z dwóch części, gdzie obie części pisze się oddzielnie.
Np. Сун Ятсен, Е Хаобо, Ли Пэн,
Дэн Сяопин.
6. W przypadku gdy imię własne użyte jest jako określenie pewnej grupy, wtedy jest pisane małą literą, np. меценат, ловелас, альфонс.
7. Jednostkowe nazwy odnoszące sie do religii i mitologii.
Np. Будда, Иисус Христос, Моха́ммед (Мухамме́д, Магомет, Магомед), Аллах, Спаситель, Иоанн Богослов; Зевс, Марс, Изида.
IV. IMIONA ZWIERZĄT, NAZWY
RODZAJÓW ROŚLIN, RODZAJE WIN
Dużą literą
piszemy:
1. Imiona zwierząt, np. cобаки Валетка, Пушок; кот Васька; слониха Манька; медвежонок Борька, лошадь Вронского Фру-Фру
Uwaga: Nazwy gatunków zwierząt, także tych utworzonych od nazw geograficznych,
pisze się małą literą, np. корова холмогорка, лошадь битюг, собака болонка, куры кохинхинки.
2. Nazwy rodzajów i gatunków roślin, warzyw, owoców, kwiatów w specjalistycznej literaturze.
Np.малина Мальборо,
земляника Победитель, смородина Выставочная красная, слива Никольская белая, морковь Нантская, картофель Эпикур,
пшеница Днепровская-521, фиалка Пармская, тюльпан Черный
принц.
-W tekstach, w których nazwy gatunków roślin, warzyw, owoców itd., występują sporadycznie, pisze sie je w cudzysłowie i małą literą, np. клубника «виктория», помидор «иосиф прекрасный», яблоки
«пепин литовский», «бельфлер китайский», озимая рожь «ульяновка», георгин «светлана».
-Powszechne nazwy
kwiatów i owoców pisze się małą literą, np. анютины глазки, иван-да-марья, белый
налив, папировка,
ренклод, розмарин.
3. Nazwy rodzajów win, utworzone od nazw
geograficznych pisze się małą literą, np. цимлянское, мадера, токай (ale
nazwy marek win pisze się dużą literą: шампанское Абрау-Дюрсо, портвейн Айгешат).
V. NAZWY GEORAFICZNE I
ADMINISTRACYJNO-TERYTORIALNE
Dużą literą pisze
się:
1.Geograficzne nazwy własne , np. Арктика, Европа, Финляндия, Москва, Кремль (części miasta, ale: w
staroruskich miastach budowali кремль – w znaczeniu "budowla"). Także: анти-Франция itp.W nazwach
złożonych, dużą literą pisze się wszystkie słowa, oprócz spójników i nazw
rodzajowych (słów góra, miasto, zalew, morze, jezioro, wyspa,
rzeka, ulica itp.)
Np. Северная
Америка (обе Америки, открывать Америку),
Старый Свет,
Новый Свет,
Южная Африка,
Азиатский материк,
Северный Ледовитый
океан, Кавказское
побережье, Европейская
Россия (но: европейская часть России), Южный
полюс, тропик
Рака, Красное
море, остров
Новая Земля,
мыс Доброй
Надежды, Берингов
пролив, Главный
Кавказский хребет,
река Нижняя
Тунгуска, город
Санкт-Петербург,
город Великие
Луки, город
Сергиев Посад; также: улица
Тверская, Малый
Афанасьевский переулок, шоссе
Энтузиастов, Большой
Каменный мост,
станция Ерофей
Павлович.
2. Rzeczowniki
pospolite w złożonych nazwach geograficznych, jeśli nie są użyte w dosłownym
znaczeniu, a jedynie nazywają obiekt .
Np. Белая Церковь
(город), Красная Поляна (город), Красная
Горка (город), Чешский Лес (горный
хребет), Золотой Рог (бухта), Балканский
Нос (мыс), Матросская Тишина
(ulica).
3. Nazwy stron świata, jeśli wchodzą w skład
terytorialnych nazw lub są używane zamiast terytorialnej nazwy.
Np. народы Востока
(tj. wschodnich krajów), Дальний
Восток, Крайний
Север.
W dosłownym znaczeniu nazwy
stron świata pisze sie małą literą: восток, запад, север, юг.
4. W nazwach grup
(zjednoczonych, związków) państw, wszystkie słowa pisze się dużą literą oprócz
nazw rodzajowych.
Np. страны Балтии,
Скандинавские страны, Европейское экономическое сообщество, Лига арабских стран, Организация
Североатлантического договора, Союз государств Центральной
Африки; Священный
союз, Тройственный союз; но все слова с
прописной Содружество Независимых Государств.
Nazwy rodzajowe w
złożonych nazwach zagranicznych państw, w tym przypadku pisze się małą literą,
np. Соединенное королевство (Великобритания).
VI. NAZWY ŚWIĄT, WAŻNYCH DAT
Dużą literą pisze
się:
1. Pierwsze słowo i imiona własne w nazwach
świąt, ważnych dat.
Np. Новый год (dopuszcza sie pisanie obu słów z dużej litery), Первое мая (1 Мая), Международный
женский день, День независимости (12
Июня), День
Победы, Неделя
славянской письменности и культуры.
VII. NAZWY ZWIĄZANE Z RELIGIĄ
Dużą literą pisze się:
1. Słowo
Bóg, imię Boga we wszystkich religiach, np.
Яхве (Ягве), Иегова,
Иисус Христос, Аллах, Шива,
Брахма, Вишну. Także przymiotniki utworzone od słowa Bóg,
np. благодать Божия.
2. Pierwsze słowo i imiona
własne w nazwach świąt religijnych.
Np. Пасха Христова (Пасха), Рождество
Христово (Рождество), Вход Господен в
Иерусалим (Вербное Воскресение), Вознесение Господне (Вознесение),
День Святой Троицы, Пятидесятница (Троица),
Крещение Господне (Крещение), Сретение
Господне (Сретение), Благовещение Пресвятой Богородицы (Благовещение), Преображение
Господне (Преображение), Успение Пресвятой Богородицы.
3. Nazwy i imiona własne w nazwach kościołów, klasztorów, szkół,
ikon, np. храм Зачатия Праведной
Анны, Казанский собор, Киево-Печерская лавра, икона
Донской Божией Матери, образ Знамения Божией
Матери; собор Сан-Стефана.
Natomiast w nazwach słowa takie jak kościół, świątynia, seminarium, akademia, ikona (obraz)
pisze się małą literą.
4. Nazwy ksiąg religijnych,
np. Библия, Священное Писание (Писание), Ветхий Завет, Новый Завет (Евангелие), Часослов, Че́тьи-Мине́и, Псалтырь, Коран, То́ра, Талмуд.
VIII.NAZWY DOKUMENTÓW, ZABYTKÓW, DZIEŁ SZTUKI
Duża literą pisze się:
1. Pierwsze
słowo i imiona własne w nazwach złożonych ważnych dokumentów, prawa, zabytków,
przedmiotów i dzieł sztuki.
Np. Конституция Российской Федерации, Федеративный договор, Меморандум
об экономической политике, Эрфуртская
программа, Великая хартия вольностей, Атлантическая хартия, Декларация
независимости (ale: Русская Правда), Договор
о дружбе, сотрудничестве и взаимной помощи.
-poprzedzający przymiotnik utworzony od nazw krajów, sporządzających umowę pisze się małą
literą, np...российско-японский Договор
о...), Лаврентьевская летопись, Венера Милосская, Исаакиевский
собор, храм Василия Блаженного,
Сан Марко,
Сент Антонио (w nazwach kościołów i katedr słowa Сан, Сент itp. pisze się bez myślnika, w odróżnieniu od nazw geograficznych), Девятая
симфония Бетховена, Первая баллада Шопена.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz